Taşlama - Aşındırma

Taşlama nedir?

Yayın tarihi:

3 sene önce

1 Haziran 2020

Editör

Taşlama, en basit haliyle bir aşındırıcı kullanılarak malzeme yüzeyinden kazıma yöntemiyle talaş kaldırma işlemine verilen isimdir. Taşlama işleminin temel bileşenleri kesici eleman dediğimiz döner disk veya silindir geometrili taş, yarı mamul halde işlenmiş iş parçası ve taşlama operasyonun gerçekleştirildiği taşlama makinasıdır. Taşlama operasyonu sonucu elde edilen yüzey kalitesi ve boyutsal toleranslar nedeniyle büyük bir oranda son imalat prosesidir. Başka bir deyişle taşlama sonucu elde edilen ürün bitmiş üründür. Bununla birlikte taşlama operasyonunun yetersiz kaldığı yüzey kaliteleri de zaman zaman talep edilebilir. Bu durumda talaşlı imalatın en son noktası diyebileceğimiz delik içi yüzeyler için honlama, delik dışı yüzeyler için lepleme, superfiniş ve polisaj gibi imalat yöntemlerine geçiş yapılır. Yüzey kalitesi cinsinden daha somut olarak ifade etmek gerekirse, genel olarak Ra0,2 yüzey pürüzlülüğü değerinin üzerindeki değerler diğer kaba talaş işlemleri (torna, freze vs), Ra0,1-02 hassasiyetler taşlama operasyonu ve bunun altındaki değerler honlama, lepleme veya superfiniş operasyonları olarak anılır.

Taşlama operasyonun en önemli kriterlerinden birisi kesici takım yani taş seçimidir. Tıpkı diğer talaşlı işleme operasyonlarında olduğu gibi taşlamada da kesici eleman taş, taşlama yapılacak parçaya göre belirlenir. Bu nedenle taşlama operasyonunda makine seçimi kadar taş seçimi de önemlidir. Bu konuda taş üreticisi firmalardan destek alınmalıdır. Genel olarak ifade etmek gerekirse taş temel olarak 3 bileşenden oluşur: Aşındırıcı tanecikler, bağlayıcı ve hava gözenekleri. Aşındırıcı tanecikler malzeme yüzeyinden talaş kaldırma işlemini yaparken, bağlayıcılar de bu tanelerin bir arada tutulmasını sağlar. Hava boşlukları ise taşın imalatı esnasında ortaya çıkan gözeneklerdir ve taşın kesme esnasında soğutulmasına yardımcı olur. Taş imalatı son derece özen gerektiren bir operasyondur. Her ne kadar kesici takım sınıfında anılsa da, taşlar diğer kesici takımlar gibi (torna freze takımlar) dolu malzemeden üretilmedikleri için, geometriyi oluşturan elemanların çok homojen ve dengeli bir dağılım göstermesini sağlamak gerçekten ustalık ve derin bilgi birikimi gerektiren bir işlemdir. Günümüzde en yaygın kullanılan taş tipleri alüminyum oksit taşlar olmakla beraber, taşlanacak malzeme cinsine bağlı olarak, silisyum karbür, kübik bor nitrür (CBN) veya elmas taşlar da kullanılır.

Taşlama operasyonunun diğer önemli kriteri ise taşlama makinasıdır. Taşlama operasyonunu kendi arasında, puntalı silindirik taşlama, puntasız taşlama, delik içi taşlama, satıh taşlama, dişli taşlama ve takım bileme olarak sınıflayabiliriz. Günümüzde en yaygın olarak kullanılan taşlama makinaları puntalı silindirik taşlama makinaları gurubudur. Mümessilliğini yapmakta olduğumuz Kellenberger de silindirik taşlama makinaları üretiminde dünya çapında bilinen ve konusunda birçok yeniliğe imza atmış 103 yıllık İsviçre merkezli öncü bir firmadır. Kellenberger daha önce farklı model adları ile bilinen ürünlerini ve özelliklerini, yeni tasarım konsepti olarak 10, 100 ve 1000 olmak üzere üç model başlı altında toplamıştır. Bir iş parçasının silindirik taşlama makinasında taşlanıp taşlanmayacağını belirleyen en temel iki karakteristik çap ve boy parametreleridir. Buna göre Kellenberger 10 modeli 1000mm boy ve 400mm çap, Kellenberger 100 modeli 600 veya 1000mm boy ve 400mm çap ve Kellenberger 1000 modeli 1000 veya 1600mm boy ve 400, 500 ve 600mm çap hacimli parçaları taşlayabilirler. Boy ve çap ölçüsünden sonraki en önemli karakteristik parça ağırlığıdır. Başka bir deyişle punta-punta, ayna-punta veya sadece aynada parça bağlama ağırlığıdır. Buna göre örneğin Kellenberger 10 modelinde puntalar arası 100kg, aynada 10kg, Kellenberger 100 modelinde puntalar arası 100kg, aynada 10kg ve Kellenberger 1000 modelinde puntalar arası 300kg’a ve aynada 75kg’a kadar parça bağlamak mümkündür. Diğer bir önemli kriter de taş kafası dediğimiz ve üzerine kesici taşların bağlandığı yapının taş kombinasyonudur. Çünkü taş kombinasyonu taşlanmak istenen parça geometrisi, taşlanacak yüzeylerin parça üzerindeki konumu, C ekseni kullanma gereksinimi ve delik içi taşlama operasyonun varlığı ile birebir ilişkilidir. Buna göre Kellenberger 10 modeli tek dış, 2 dış+1 iç veya 1 dış+1 iç taş konfigürasyonu olmak üzere 3 şekilde hazırlanabilir. Kellenberger 100 modelinde 10 ve Kellenberger 1000 modelinde 16 farklı konfigürasyonda hazırlanabilir. Taşlanmak istenen parça yüzeylerinin silindirik dışı bir geometriye sahip olması halinde (örneğin kam, elips, çokgen gibi) taşlama makinasının iş mili ile paso hareketini sağlayan X ekseninin senkron bir biçimde çalışması gerekir. Bu çalışma kısaca taşlama makinasının C eksenli olması şeklinde bilinir. Kellenberger modelleri bu özellikle hazırlanabilir. Bu özelliklerden başka da karakteristik özellikler mevcuttur ancak en temel karakteristikleri bu şekilde belirtebiliriz.

Silindirik taşlama makinaları havacılık, savunma, medikal, kalıp, araştırma ve geliştirme, bakım onarım gibi çok geniş bir yelpazede ihtiyaç duyulan makinalardır. Bununla birlikte hassas tolerans ve yüksek yüzey kalitesi ihtiyaçları zaman içerinde artsa da, ülkemizde firmalar tarafından taşlama çoğunlukla fason imalat ile çözümlenebilecek bir imalat şekli olarak düşünülmüştür. Bu durum ilginç bir şekilde üreticinin imzası niteliğindeki en önemli operasyon adımını, başka bir imalatçıya yaptırması anlamında büyük bir tezatlığı ortaya çıkartmaktadır. Bunun altında yatan en temel faktör taşlama makinası yatırımının diğer tip makinalara kıyasla 2-3 kat yüksek olmasıdır. Oysaki fason taşlamaya gönderilen parçalardaki ıskarta oranı, fason üretimin tedarik zincirinde teslimat süreleri açısından aksamalara neden olması, havacılık ve uzay endüstrisi, savunma endüstrisi, medikal gibi ileri teknoloji gerektiren sektörler işletmeleri nihai operasyon olan taşlama konusunda yatırım yapmaya hem zorlamakta hem de teşvik etmektedir. Bu anlamda bakıldığında bir işletmenin taşlama makinaları parkının olması, ileri teknoloji ile üretim yapan sektörlerin firmaya bakışını değiştirmekte, bu işletmelerin kaliteli ve güvenilir bir iş ortağı olarak algılanmasını sağlamaktadır. Bu durum taşlama makinası kullanan işletmeleri bilinirliği yüksek, aranan ve kalitede öncü firmalar sınıfına sokmaktadır. Yukarıda da belirtildiği gibi taşlama makinası yatırımı yüksek maliyetli bir yatırım olmakla beraber, getirisi de aynı şekilde yüksek bir yatırımdır. Ancak yatırım değerlemesi yapılırken çok bilinen diğer tip makinalara kıyasla yatırımı daha fazla dikkat gerektirir. Bu nedenle üretici ve temsilci firmaların ilgilileriyle birlikte hareket etmekte büyük yarar vardır.

Yazan: Coşkun Tuna, Unitec Makina

Up Next

Takım tutucu sektöründe yüksek hız ve hassasiyet: STUDER S22

İç çap taşlamada yeni standart: Kellenberger Voumard 1000

Devamını oku

Yorum bırak

Taşlama - Aşındırma

JUNKER, rotor millerinin üretiminde yeni standartlar belirliyor

Yayın tarihi:

2 sene önce

24 Ağustos 2021

Editör

Komple paket halinde Taşlama Makinesi – JUNKER, vidalı kompresör millerinin en yüksek hassasiyetle komple taşlanmasını sağlayan yeni teknolojiler geliştirdi. Tam otomatik taşlama makinesi, tüm müşteri beklentilerini aşıyor ve taşlama makinesi pazarında bir devrim yaratıyor.

CBN ile taşlamada dünya pazar lideri olarak – JUNKER, Rotor mili imalatında yeni bir kilometre taşı sunuyor. Hassasiyet ortağı olarak JUNKER, süreçleri basitleştirir ve prosesteki tüm kritik boyutları ölçen, şekli tarayan, şekli otomatik olarak düzelten ve böylece en yüksek kaliteyi sunan esnek ve verimli bir taşlama makinesi konsepti geliştirdi.

Daha hızlı, daha verimli ve en yüksek kalitede

Michigan City, Indiana’dan Sullair LLC, 2011’den beri JUNKER müşterisidir ve şaftları rotor çiftler halinde eşleştirme ihtiyacını ortadan kaldırmak ve en yüksek kompresör verimini elde etmek için son işlemi (finishing) değiştirmiştir. Geçmişte bu işlem, bir milin taşlanmasının tamamlanması için taşlama makinesinde birkaç bağlama işlemi gerektiriyordu. Millerin çapları ve düz yüzeyleri JUNKER QUICKPOINT’ta taşlandı ve daha sonra kompresör olukları bir form taşlama makinesinde taşlandı. JUMAT 6L ile tüm bunlar artık tek bir bağlamada ve tek bir taşlama makinesi ile yapılıyor. Hızlı tip değişimi sağlamak ve proses kalitesini kontrol etmek için, taşlama makinesinin proses içi ölçüm sistemleri önemli özellikleri ölçer ve en iyi kalite için operatör müdahalesi olmadan otomatik olarak prosesi ayarlar.

JUNKER’in geliştirmiş olduğu olasılık sayesinde, karmaşık kompresör oluk profilini ölçer ve profili otomatik olarak aktarır, bu sayede güncel ölçüler bileme işlemi esnasında CBN taşlama taşına otomatik olarak düzeltme olarak aktarılır.

Her anlamda çok yönlü
JUNKER Silindirik taşlama makineleri devrim niteliğinde tasarım ilkelerine dayanmaktadır ve en son teknoloji ile donatılmıştır.
(Kaynak: JUNKER)

Uygun maliyette optimum doğruluklu komple taşlama

Takım basıncı kalıbın temas bölgesine bağlı olarak değişiklik gösterdiğinden düzeltmeler önemlidir. Mükemmel bir parça yapmak için yanlış şekle sahip bir taşlama taşı kullanmak gerekir. JUNKER taşlama makinesi bunun üstesinden kolaylıkla gelir. Optimum doğruluk için, taşlama makinesi toplam adım sapması +/- 3 mikron ve profil doğruluğu 6 mikrondan az olan parçalar üretir.

JUNKER, akıllı süreçlerle üretkenlik sağlar

Makine, kaba ve bitiş taşlamanın yanı sıra çeşitli oluk şekilleri için bir taşlama taşı değiştiricisi ile donatılmıştır. Makine programları doğru taşlama taşlarını çağırır ve hizmet ömürlerini yönetir. Bir taşlama taşı ömrünün sonuna ulaştığında, kontrol sistemi yeni bir taşlama taşı talep eder ve üretim müdürüne yeni bir taşlama taşının tedarik edilmesi gerektiğini bildirir. İş parçaları, tam bir vardiya için otonom olarak da çalışabilen bir konveyör bant üzerinde taşlama makinesi beslenir. Parçalar, dahili bir portal sistemi ile makineye yüklenir. Bu, tüm sistemin güvenliğini sağlar ve seyreltilmemiş yağ ile taşlama sağlar.

JUMAT: Rotor işleme
Esnek ve verimli makine konseptleri en yüksek kaliteyi sağlar ve son derece verimli işleme.
(Kaynak: JUNKER)

Ekonomik, akıllı ve boyutsal olarak son derece hassas

JUNKER rotor mili teknolojisi, taşlama makinesi tarafından kontrollü parça kalitesi ve tek bir makine ile tek bir bağlamada yüksek verimli kompresör millerinin taşlanmasını mümkün kılar. JUNKER’den JUMAT, taşlama pazarı için ezber bozan bir üründür.

Devamını oku

Taşlama - Aşındırma

Genel taşlama hataları nelerdir?
Bu hataları nasıl düzeltebiliriz?

Yayın tarihi:

2 sene önce

25 Haziran 2021

Editör

En tecrübeli taşlama uzmanlarının bile karşılaşabileceği genel taşlama hataları bulunmaktadır. Bu hatalar parçalarınızdaki yüzeylerin düzgün ve parlak olmasını engeller. En çok yapılan bu hataları ve nasıl düzeltebileceğinizden bahsedeceğiz.

Vida deseni: Parçanızda vida deseni şeklinde lekeler varsa taşın kesme yüzeyi tabla hareket eksenine göre paralel değildir. Bileme elması çok fazla ısınmış ya da aşınmış olabilir. Bileme elmasını kontrol edip, bileme sırasında iyice soğutulduğundan emin olun.

Açısal izler: Parçanızın yüzeyinde vida deseni gibi sık açısal izler varsa taş düzgün bilenmemiş demektir. Taşlama taşınızı tek yönde bileme yaptırın ve bileme hızlarını kontrol edip, düşürün.

Taşlama virgülleri: Parçanız üzerinde düzensiz olarak dağılmış kısa virgül şeklinde çizikler var ise soğutma sıvısındaki iyi ayrıştırılamayan partiküller parçanızı çiziyor demektir. Soğutma sıvınızı ve filtre sisteminizi kontrol edin. Düzenli olarak filtre değişimi ve temizliği yapın. Ayrıca taş koruyuşunun temiz olduğundan da emin olun.

Çatırtı izleri: Parça üzerinde belli bölümlerde parçaya paralel ve sık izler varsa bu taş balansı ve kesme hızı ile ilgilidir. Taşı durdurup, soğutma sıvısı olmadan çalıştırıp, taş balansını kontrol ediniz ve gerekiyorsa düzeltiniz. Parça uzun ise ara yatak ile destekleyiniz. Taş ve bileme hızlarını kontrol ediniz.

Düz lekeler: İş parçası çevresinde parçaya paralel düz ve yassı lekeler varsa titreşim ile ilgili bir sorun var demektir. Tezgâh çevresinde yüksek derecede titreşim yapan pres, fan ya da forklift gibi bir titreşim kaynağı taşlamaya engel olmaktadır. Tezgâhı başka bir yere taşıyın ya da titreşim kaynağını engelleyin.

Donuk Yüzey: İş parçasında ayna gibi ama donuk bir yüzey varsa bu taş ve bileme ile ilgilidir. Taş çok ince olarak bilenmiştir. Taş gözenekleri dolmuş olabilir ya da taş kum sıklığı çok fazladır. Taş bileme hızını artırıp tekrar taşı bileyin. Taşın gözeneklerini temizlemek için birkaç defa bileme yapın. Bileme ve taşın parçaya uygunluğunu kontrol edin. Gerekirse daha kaba bir taş kullanın.

Yanık izleri: Parçada dairesel, sarı ya da kahverengi gibi renk değiştirmiş bölgeler var ise parça fazla ısınıyor demektir. Taşlama sırasında fazla ısınmadan dolayı parçada çatlaklar ve deformasyon oluşmaktadır. Soğutma sistemini kontrol edin ve geliştirin. Bileme ilerleme ve hızlarını kontrol edin. Daha yumuşak ve gözenekli bir taş kullanmayı deneyin.

Caner Şanko
Form Makina Taşlama Tezgâhları Ürün Müdürü
(İngilizce aslından çeviri yapılmıştır.)

Devamını oku

Takım Tezgahları

Studer ve Form Makina iş birliği ile CNC taşlamada son teknoloji

Yayın tarihi:

2 sene önce

30 Nisan 2021

Editör

Form Makina, son iki yılda STUDER Top Dealer ödülünün sahibi olmuştu. Form Makina Taşlama Tezgâhları Ürün Müdürü Caner Şanko ile bir görüşme gerçekleştirerek hem geçen yılın değerlendirmesini aldık hem de CNC taşlama tezgâhlarındaki güncel teknolojik gelişmeleri konuştuk.

Caner Bey, Form Makina olarak 2019 yılından sonra STUDER Top Dealer 2020 ödülünün de sahibi olmuştunuz. 2021 yılının ilk çeyreğini hem kendiniz hem de sektör açısından nasıl değerlendiriyorsunuz?

Son 2 yıldır içinde bulunduğumuz Asya bölgesinde Studer Top Dealer ödülünü almaya hak kazanıyoruz. 2020 yılı tüm dünyada kötü geçse de biz Türkiye pazarında hedeflerimize ulaştık. Esasında Türkiye’de yapılan işleri ve üretilen parçaları düşününce hâlâ hassas silindirik taşlama prosesinde yolun başında olduğumuzu söyleyebilirim. Ancak yurtdışına iş yapanlar çoğalıp kendilerini geliştirdiklerinden, firmalardaki hassas silindirik taşlama talebi her geçen gün artmaktadır. Biz de Form Makina olarak, Studer’in de desteğiyle firmalara sadece tezgah satmak değil, onlara çözümler önererek bir iş partnerliği yapmak ve her türlü teknik desteği sağlamak için elimizden geleni yapmaya çalışıyoruz. Çok hızlı olmasa da önümüzdeki yıllarda hassas silindirik taşlama prosesinin daha da önem kazanacağını ve yatırımların daha da artacağını düşünmekteyim.

Organizasyonel yapınızı ve hizmet anlayışınızı geliştirmek adına ne tür çalışmalar yapıyorsunuz?

Form Makina taşlama bölümü sürekli büyüyen ve kendini geliştiren bir departmandır. Şu anda toplam 5 servis ve 3 satış olmak üzere 8 kişilik bir ekibimiz var. Türkiye’de sadece taşlama tezgahlarına bakan en geniş ve tecrübeli servis ekibine sahibiz.

Pandemi sürecinde yapamasak da özellikle servis ekibimiz sürekli yurtdışına eğitimlere giderek kendilerini geliştirmektedir. Sattığımız tezgahların neredeyse tamamının kurulum, eğitim ve aplikasyon hizmetlerini kendi ekibimizle gerçekleştiriyoruz. Ayrıca servis ekibimiz mümessili olduğumuz ana firmaların kullandığı her türlü ölçüm ekipmanına sahip olduğundan tezgahların hassasiyetini ölçerek ekspertiz hizmeti de verebiliyoruz. Showroomlarımızda bulunan tezgahlarımızda da test taşlamaları yapabiliyoruz. Tüm bunlar müşterilerimizin bizi tercih etmelerine sebep oluyor.

Studer’in yenilikçi teknolojilerinden bahseder misiniz? Sizi sektördeki diğer firmalardan ayıran temel özellikler nelerdir?

Studer sürekli kendini yenileyen ve geliştiren bir firmadır. Bu bağlamda müşteri ihtiyaçlarına göre hem tezgahlarını yenileyerek hem de müşterilerine daha hızlı ve hassas üretim yapmalarını sağlayacak aksesuar ve ekipmanları da geliştirmeye devam etmektedir. En son yeni tip favorit, S33 ve S31 model tezgahlarının lansmanı yapılmıştı. Eskiye göre 2 kat daha ağır olan, gövde içinden soğutma suyu geçen, daha hassas yeni tezgahlar ile Türkiye’de de büyük bir başarı elde ettik ve birçok büyük firmaya yeni seri tezgahlardan sattık. Bununla birlikte aksesuar olarak tezgâh üzerinde lazer ile çap ölçüm sistemini geliştirmişlerdi. Studer bu ve benzeri sistemlerle sürekli taşlama ve ayar sürelerinde iyileştirmeler yaparak tezgahlarını satın alan müşterilerin daha fazla yarar elde etmesini amaçlamaktadır.

CNC taşlama tezgâhlarında 2021 yılında gelinen teknolojik seviyeyi nasıl değerlendiriyorsunuz?

Esasında tüm üreticilere baktığınız da maalesef taşlama tezgahlarının temel yapısında çok fazla değişen bir şey yok. Genelde firmalar tezgahlardaki yazılım ve aksesuarları geliştirerek ayar ve taşlama sürelerini kısaltmaya ve son kullanıcılara kâr sağlamaya çalışıyorlar. Özellikle Studer tezgah üzerinde farklı ölçme sistemleri kullanarak daha hassas üretim yapılmasını sağlamaya çalışmaktadır.

Kısa veya uzun vadede hayata geçirmeyi düşündüğünüz yeni projeler var mı?

Taşlama ekibimizi sürekli büyütüyoruz ve kendimizi sürekli geliştirmeye devam ediyoruz. Showroomlarımızda da sürekli en çok sattığımız ve müşterilerimizin tercih ettiği tezgahlarımız mevcut. Ancak Türkiye’de taşlama talebi diğer takım tezgahlarına göre çok yüksek olmadığından ve farklı tipte tezgâhları satmakta zorlandığımızdan showrooma çok sık getiremiyoruz. İleride mümessili olduğumuz Studer ve Walter firmalarının üst düzey tüm tezgahlarının olduğu ve tüm tezgahlarda taşlama operasyonlarını müşterilerimize gösterebildiğimiz bir taşlama platformu kurmak gibi bir planımız var. Umarım en kısa sürede gerçekleştirerek, en son teknoloji tezgahları müşterilerimize sunabiliriz.